صمد صباحی میاب

نگاهی به زندگی و آثار صمد صباحی کارگردان بزرگ سینمای ایران

صمد صباحی یکی از هنرمندان بزرگ ایران است که در کارگردانی تئاتر و سینما و نیز بازیگری از افراد معروف و موثر در تاریخ نمایش ایران و آذربایجان به شمار میرود. صمد صباحی در بهمن 1293 شمسی درروستای « میاب » شهر مرند چشم به جهان گشود. خانواده او از روستای میابمرند بود که پدرش جهت کار در آنسوی ارس به شهر گنجه رفت و آمد می کرد. او برادر کوچک استاد گنجعلی صباحی پدر نثر نوین ترکی آذربایجانی است. وی در سال 1317 پس از گذراندن تحصیلات تئاتری در تکنیکوم تئاتر شوروی به ایران بر میگردد و در شهرهای کوچک ایران مثل مراغه و مرند نمایشهایی را اجرا می کند. در سال 1320 نمایش “اود گلینی” (عروس آتش) نوشته جعفر جبارلی را در تبریز به اجرا میگذارد. صباحی در تبریز آکتورال های (حقیقت) ایران (تبریز) را تشکیل داده و به عنوان کارگردان، سرپرست گروه به فعالیت تئاتری مشغول می شود.بعد چندی، عمده فعالیت تئاتری خود را در هیئت هنرپیشگی انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (شعبه تبریز) و بعدها در گروه تئاتر دولتی آذربایجان وابسته به فرقه ی دموکرات آذربایجان متمرکز می کند.

صباحی بین سالهای 1321 تا 1323 نمایشنامه های آرشین مال آلان، کمدی موزیکال مشدی عباد، آبی ورابی، کمدی موزیکال اللی یاشیندا جوان، قاچاق نبی-نمایشنامه 1905- جان جور صمد و … را کارگردانی کرد. پس از انحلال فرقه حدود سه سال از فعالیت باز می ماند. سال 1328 – به تهران رفته و در تئاتر پارس به عنوان کارگردان تئاتر مشغول کار می شود. در همین سالها است که مجبور می شود برادر بزرگ و نویسنده و هنرمند اما در مانده ی خود یعنی گنجعلی صباحی را که تازه از زندان و تبعید آزاد شده است را زیر بال و پر بگیرد. صباحی در تهران به تعلیم بازیگران جوان پرداخت و رفته رفته به سینما هم رو آورد و نخستین فیلم خود را در سال 1332 با نام مشدی عباد به روی پرده برد.

کارهای سینمایی دیگر او عبارتند از گمگشته (1332) چشم عشاق (1337) آرشین مال آلان (1339) آلیش دختر کولی (1341) سر کش (1343) گنج و رنج (1346) فردای باشکوه (1347) آخرین نبرد با شرکت ایلوش معروف در سال 1351?

صباحی در برخی از این فیلم ها به عنوان بازیگر نیز حضور داشت. صمد صباحی در سوم تیر ماه 1357 در تهران درگذشت 

منبع: هفته نامه خوش خبر – شنبه 27 فروردین 1390 – شماره 332